İş hayatında karşılaşılan birçok sorun arasında mobbing, çalışanların en ciddi sorunlarından biri durumunda… Mobbing, çalışma ortamında maruz kalınan sistematik ve kasıtlı psikolojik, duygusal veya fiziksel taciz ve saldırıları ifade eder. Bu makalede, mobbingin ne olduğunu, yasal boyutunu ve mobbinge maruz kaldığınızda yapmanız gerekenleri ele alacağız.
İçindekiler
Mobbing Nedir?
Mobbing; bir kişiye karşı sürekli tekrarlanan, kasıtlı ve hedef gözetilerek uygulanan psikolojik, duygusal veya fiziksel tacizdir. Mobbing, bir güç dengesizliği durumunda gerçekleşir ve mağdurların sağlık ve iş performansını olumsuz etkiler. Mobbing; aşağılama, küçümseme, aşırı eleştirme, sürekli yüklenme, göz ardı etme, hakkında dedikodu yayma, tehdit veya fiziksel saldırı gibi davranışlarla kendini gösterebilir.
Ancak şunu da unutmamak gerekir ki; her tartışma, aşağılama, küfür, hakaret ve dedikodu mobbing değildir. Bu tip olumsuz ve / veya küçük düşürücü davranışların mobbing sayılabilmesi için; sistematik bir şekilde ve kasıtlı yapılıyor olması gerekir.
Mobbingin İspatlanması
Hukuk kuralları gereği, fiziksel ya da psikolojik şiddete maruz kalan kişi, maruz kaldığı olayları, somut belgelerla ya da tanıklarla ispat etmekle yükümlüdür. Bu sebeple, maruz kalınan davranışların ya da mobbing yapan kişiye karşı uyarıların tanıkların önünde gerçekleşmesi önem arz etmektedir. Ayrıca fiziksel şiddet uygulanması durumunda darp raporu alınmalı ve vakit geçirilmeden ilgili makamlara suç duyurusunda bulunulmalıdır. Şunu unutmayınız; nasıl ki şiddete uğrayan mağdurun suçu kanıtlama yükümlülüğü varsa, şiddeti gerçekleştiren kişinin de suçsuzluğunu ispat etmesi gerekir.
Mobbingin Yasal Boyutu Ve Cezası
Yasalar, çalışanlara işyerinde sağlıklı, güvenli ve saygılı bir ortam sağlama sorumluluğunu işverenlere yükler. Mobingin cezası, ülkeye ve yerel yasalara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Türk hukukunda; 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanununda, işyerinde psikolojik taciz ile ilgili düzenlemeler yer almaktadır.
Türk Borçlar Kanunu
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ile mevzuatımıza giren psikolojik taciz kavramı; kanunun, işverenin işçiyi koruma borcunu düzenleyen ve işverene işçiyi gözetme borcu getiren 417. maddesinde “İşçinin Kişiliğinin Korunması” başlığı altında düzenlenmiştir.
Maddeye göre;
-İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak, saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla ve bu kapsamda özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları için olduğu gibi bu tür tacizlere uğramış olanların da daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
-İşverenin Kanuna ve sözleşmeye aykırı davranması nedeniyle işçinin ölümü, vücut bütünlüğünün zedelenmesi veya kişilik haklarının ihlaline bağlı ortaya çıkan zararların tazmini, sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine tabi olmaktadır.
Bu kapsamda işçi her olayda özel olarak ayrıca değerlendirilmesi gerekmekle birlikte genel olarak;
-Sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine dayanarak uğradığı zararların tazminini talep edebilir.
-Borçlar Kanununa tabi olarak kurulmuş iş ilişkilerinde “dürüstlük kurallarına göre hizmet ilişkisini sürdürmesi beklenemeyen” durum ve koşullar (md. 435/II) içinde değerlendirilmek suretiyle, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.
-Kişilik haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle manevi tazminat talebinde de bulunabilir. (md. 58).
Mobing ile ilgili ayrıca;
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda; eşitlik, dokunulmazlık, yaşama ve çalışma haklarına ilişkin maddeler ve Türk Ceza Kanunu’nda kişi hak ve özgürlüklerinin korunmasına ilişkin hükümler yer almaktadır.
Mobbingin Kişiye Etkileri
Mobing mağdurlarının belirtileri çeşitli olabilir. İşte mobingin yaygın belirtilerinden bazıları:
- Sürekli stres, kaygı, depresyon ve uyku sorunları.
- İş performansında belirgin düşüş.
- Düşük özgüven, motivasyon kaybı ve özsaygı sorunları.
- İş arkadaşlarıyla ilişkilerde zorluklar.
- Fiziksel sağlık sorunları, baş ağrısı, mide rahatsızlığı gibi belirtiler.
Mobbingle Başa Çıkma Yolları
Mobingle başa çıkmak zorlu bir süreç olsa da aşağıdaki adımlar size yardımcı olabilir:
- Durumu analiz edin ve gerçekleri objektif şekilde görmeye çalışın.
- Destek arayın, güvendiğiniz bir arkadaşınızla veya bir uzmanla konuşun.
- Kanıtlar toplayın ve olayları belgeleyin.
- İşverene veya insan kaynakları birimine başvurun ve durumu bildirin.
- Yasal destek almak için bir avukatla görüşün.
Sonuç olarak mobing; çalışanların iş yaşamını olumsuz etkileyen ciddi bir sorundur. Bu makalede, mobbingin ne olduğunu, yasal boyutunu, kişi üzerindeki etkilerini ve mobingle başa çıkma yollarını ele aldık. Unutmayın, her çalışanın sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamına hakkı vardır ve mobbingle mücadele etmek hepimizin sorumluluğudur.
